Κυριακούλης Μαυρομιχάλης: Ο Θαλασσόλυκος και ο Ηρωικός Φρουρός της Ηπείρου

Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης δεν ήταν μόνο ο αδελφός του Πετρόμπεη, αλλά και ένας ικανότατος οπλαρχηγός που άφησε το στίγμα του τόσο στον Πελοποννησιακό όσο και στον Ηπειρωτικό αγώνα, θυσιάζοντας τη ζωή του για την ελευθερία. Ο θρύλος του εστιάζει στην ανδρεία του, την αφοσίωσή του στον αγώνα και τον τραγικό, αλλά ένδοξο, θάνατό του μακριά από τη γενέτειρά του.

Ο θρύλος του Κυριακούλη ξεκινά με την ενεργό του συμμετοχή από τις πρώτες κιόλας στιγμές της Επανάστασης. Ήταν από τους πρώτους που συγκρότησαν δικό τους σώμα ενόπλων και πρωταγωνίστησαν στην απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου 1821, ένα γεγονός-ορόσημο που σηματοδότησε την επίσημη έναρξη του Αγώνα.

Δεν ήταν απλά ένας Μανιάτης αρχηγός. Ο θρύλος τον θέλει δραστήριο και παντού, όχι μόνο στην Πελοπόννησο, αλλά και σε άλλες περιοχές. Διακρίθηκε στις πολιορκίες της Κορώνης και της Μεθώνης, στη νικηφόρα μάχη του Βαλτετσίου τον Μάιο του 1821, και στην απελευθέρωση της Τριπολιτσάς. Η φήμη του ως ατρόμητου πολεμιστή τον ακολουθούσε, και η παρουσία του ενίσχυε το ηθικό των επαναστατών.

Μάλιστα, ο Κυριακούλης, μαζί με τον πολυαγαπημένο του ανιψιό Ηλία Μαυρομιχάλη, συμμετείχε σε εκστρατείες στην Αττική και τη Βοιωτία, λαμβάνοντας μέρος στις μάχες του Κριεκουκίου και του Οσίου Λουκά. Ο θάνατος του Ηλία στην Εύβοια τον συγκλόνισε βαθιά, και ο θρύλος τον θέλει να προσπαθεί ανεπιτυχώς, μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, να εκδικηθεί τον θάνατο του ανιψιού του, πριν επιστρέψει συντετριμμένος στην Πελοπόννησο.

Ο πιο έντονος και δραματικός θρύλος του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη αφορά το τέλος της ζωής του και την υπέρτατη θυσία του στην Ήπειρο. Τον Μάιο του 1822, ανταποκρινόμενος στην έκκληση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, ο Κυριακούλης αποφάσισε να συμμετάσχει σε μια κρίσιμη εκστρατεία για την ενίσχυση των πολιορκημένων Σουλιωτών στην Κιάφα. Με ένα σώμα 500 Μανιατών και Μεσολογγιτών, αποβιβάστηκε στις ηπειρωτικές ακτές, κοντά στις εκβολές του ποταμού Αχέροντα, στη θέση Σπλάτζα Φαναρίου (σημερινή Αμμουδιά Πρεβέζης).

Εκεί, στις 4 Ιουλίου 1822, οι Έλληνες δέχτηκαν επίθεση από υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις (περίπου 3.000 Τουρκαλβανούς υπό τον Μουσταφάμπεη). Ο θρύλος αναφέρει ότι ο Κυριακούλης, παρά τον κίνδυνο και την αριθμητική διαφορά, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή, πολεμώντας με απαράμιλλη γενναιότητα και αυτοθυσία. Οι μάχες ήταν σφοδρές.

Εκεί, στο πεδίο της μάχης της Σπλάτζας, ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης έπεσε ηρωικά μαχόμενος, βρίσκοντας το θάνατο για την ελευθερία. Ο θρύλος θέλει τον θάνατό του να είναι ένα σύμβολο αντίστασης και αυτοθυσίας. Η σορός του μεταφέρθηκε με πλοίο στο Μεσολόγγι, όπου και ενταφιάστηκε στον Κήπο των Ηρώων, μέσα σε βαρύ πένθος, τιμώντας τον ως έναν από τους μεγάλους μάρτυρες της Επανάστασης. Για τον θάνατό του, μάλιστα, γράφτηκε και σχετικό δημοτικό τραγούδι, που απαθανατίζει τον ηρωισμό του:

“Πετρόμπεης καθότανε ψηλά στο Πετροβούνι κι εσφούγγιζε τα μάτια του μ΄ ένα χρυσό μαντήλι -Τι έχεις Μπέη και χλίβεσαι και χύνεις μαύρα δάκρυα -Σα με ρωτάς Κυριάκαινα και θέλεις για να μάθης απόψε μου ΄ρθαν γράμματα από το Μεσολόγγι τον Κυριακούλη σκότωσαν, τον πρώτο καπετάνιο και στάζουνε τα μάτια μου και τρέχουν μαύρα δάκρυα.”

Ο θρύλος του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη δεν αφορά μόνο τη γενναιότητά του, αλλά και την αίσθηση του καθήκοντος που τον οδήγησε να πολεμήσει και να θυσιαστεί σε ένα μακρινό πεδίο μάχης, μακριά από τη Μάνη του, για την ελευθερία ολόκληρης της Ελλάδας. Παραμένει ένα σύμβολο του αγώνα και της αφοσίωσης, ένας ήρωας που με το αίμα του πότισε το δέντρο της ελληνικής ελευθερίας.