Ο Πύργος των Καπετανάκηδων: Ένα Θρυλικό Κάστρο με Ζωντανή Ιστορία

Ο Πύργος των Καπετανάκηδων, γνωστός και ως Κάστρο των Καπετανάκηδων, στέκεται αγέρωχος στην κορυφή του Πετροβουνίου, στο γραφικό χωριό Χαραυγή (πρώην Τρικότσοβα) στα Σωτηριάνικα. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό φρουριακό συγκρότημα που αποτελεί μια μοναδική εξέλιξη του κλασικού Μανιάτικου πύργου, με ιστορία που μαγνητίζει.

Ένα Οχυρό με Βαθιές Ρίζες στην Ιστορία

Αυτό το επιβλητικό συγκρότημα χτίστηκε πριν από περίπου 180 χρόνια από τον Καπετάν Γεωργάκη Καπετανάκη, έναν από τους 14 θρυλικούς καπετάνιους της Μάνης και τον αρχηγό της ισχυρής οικογένειας των Καπετανάκηδων. Η σημασία του αποτυπώνεται στα λόγια του ποιητή Νικήτα Νηφάκου: “εις την Ζαρνάτα βρίσκονται δύο καπετανείες ή να ειπώ καλύτερα πως είναι τυραννίες. Η μία στην Τρικότσοβα του Καπετάν Γεωργάκη κι η άλλη είναι στις Κιτριές του κυρ Κουμουντουράκη”.

Αν και η ακριβής έναρξη της κατασκευής του Κάστρου παραμένει μυστήριο, πολύτιμα έγγραφα φέρνουν στο φως την ιστορία του. Η διαθήκη του Καπετάν Γεωργάκη Καπετανάκη, που συντάχθηκε στις 13 Ιουλίου 1821, αποκαλύπτει πως οι οικοδομές στο Πετροβούνι είχαν ολοκληρωθεί πριν από αυτή την ημερομηνία και ότι χτίστηκαν κυρίως με δικά του έξοδα. Μια ημερομηνία 5 Μαΐου 1795, γραμμένη στο πίσω μέρος μιας εικόνας του Προφήτη Ηλία, ίσως υποδηλώνει την ολοκλήρωση του κάστρου.

Ο Νικήτας Μανδραπήλιας, ο αρχιτέκτονας του έργου, δήλωσε το 1834 ότι, ενώ η ανέγερση ξεκίνησε συλλογικά από τα αδέλφια, τελικά ο Καπετάν Γεωργάκης ανέλαβε εξ ολοκλήρου τη χρηματοδότηση. Το Κάστρο έγινε καταφύγιο για τους Καπετανάκηδες όταν καταδιώχθηκαν από τους Κουμουνδουραίους, ενώ η διαθήκη του Ηλία Καπετανάκη, γιου του Γεωργάκη, το 1863, εκφράζει την επιθυμία του να περιέλθει το φρούριο στους άρρενες απογόνους του.

Σταθμός Αγωνιστών και Φάρος Ελευθερίας

Το Πετροβούνι δεν ήταν απλώς ένα οχυρό, αλλά και ένας ζωντανός κόμβος όπου φιλοξενήθηκαν θρυλικές μορφές της κλεφτουριάς και της Επανάστασης. Εδώ βρήκαν άσυλο ο ατρόμητος Ζαχαρίας ο Μπαρμπιτσιώτης, ο Δημήτριος Παπατσώνης, ο Αθανάσιος Δαγρές, ο Θάνος Κανακάρης, ο Αναγνωσταράς και οι Δεληγιάννηδες, αφήνοντας το αποτύπωμά τους στην ιστορία του τόπου.

Στα πρώτα χρόνια της Εθνεγερσίας, η στρατιωτική αξία του Πετροβουνίου αναδείχθηκε πλήρως το Μάιο του 1825, όταν ο Ιμπραήμ κατέλαβε την Καλαμάτα. Το Κάστρο έγινε σημείο συγκέντρωσης για τους Καπεταναίους της Μάνης και της Μεσσηνίας, καθώς και για τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Κατά τη θρυλική Μάχη της Βέργας το 1826, το Πετροβούνι των Καπετανάκηδων μετατράπηκε σε ένα κρίσιμο κέντρο ανεφοδιασμού για τους υπερασπιστές.

Αξίζει να σημειωθεί πως το Κάστρο των Καπετανάκηδων δεν αλώθηκε ποτέ από Τούρκους, παραμένοντας ένα σύμβολο αντίστασης. Οι Καπετανάκηδες, χρησιμοποιώντας το ως “αετοφωλιά”, ξεχύνονταν σαν “σταυραετοί” όπου η Πατρίδα τους καλούσε. Η οικογένεια πρόσφερε αίμα και χρήμα στον Ιερό Αγώνα του 1821. Μαζί με τους Μαυρομιχαλαίους και άλλους Μανιάτες, συμμετείχαν στην απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου 1821. Αρκετά μέλη της οικογένειας, όπως ο Παναγιώτης Δημητράκη Καπετανάκης, ο Γεώργιος Καρύγιαννης και ο Θανασούλης Καπετανάκης, έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι. Οι Καπετανάκηδες μάλιστα χρηματοδότησαν την κατασκευή της Βέργας και συμμετείχαν ενεργά στην ένδοξη μάχη της, με 16 από αυτούς να διακριθούν ως οπλαρχηγοί.

Αρχιτεκτονική που Αντέχει στο Χρόνο

Το “οχύρωμα” των Καπετανάκηδων είναι εξαιρετικά διατηρημένο και αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα φρουριακού συγκροτήματος της μανιάτικης υπαίθρου. Με τραπεζόσχημη κάτοψη, διαστάσεων περίπου 26,40 μ. πλάτους και 30 μ. μήκους, εκμεταλλεύεται αριστοτεχνικά τη μορφή του εδάφους. Στην απότομη κορυφή του Πετροβουνίου καταλήγει σε οξεία γωνία, ενισχυμένη από έναν πύργο. Ένας δεύτερος, ψηλότερος πύργος, ενισχύει την κύρια πύλη εισόδου, αποτελώντας τον κύριο Πύργο των Καπετανάκηδων.

Ο οχυρωμένος περίβολος, με συνολικό πλάτος 60 εκατοστά και πάνω από εκατό πολεμίστρες, ενισχύεται στις τρεις γωνίες με προεξέχοντες κυκλοτερείς πύργους. Αρχικά, το κάστρο πιθανότατα είχε μόνο μία πύλη εισόδου. Στο εσωτερικό του περιβόλου διακρίνονται δύο γραμμικά κτίσματα, τα οποία πιθανόν χρησίμευαν ως κύρια κατοικία και βοηθητικά κτίσματα. Και τα δύο είχαν βατό δώμα, επιτρέποντας στους αμυνόμενους να χτυπούν τον εχθρό από τις επάλξεις.

Στην ίδια εσωτερική αυλή, σε επαφή με τον κυκλικό πύργο, βρίσκεται μια μικρή εκκλησία μεταγενέστερης κατασκευής, πιθανότατα αυτή του Προφήτη Ηλία. Για την ύδρευση, είχαν σκαφτεί δύο υπόγειες, υδατοστεγείς δεξαμενές που συγκέντρωναν το βρόχινο νερό, εφοδιασμένες με λιθόκτιστα στόμια. Το Κάστρο των Καπετανάκηδων αποτελεί ένα αξιοθαύμαστο παράδειγμα ιδιωτικού φρουρίου, όπου ο κτήτορας και ο αρχιτέχτονας εφάρμοσαν με δεξιοτεχνία τα διδάγματα της μακρόχρονης οικοδομικής παράδοσης, δημιουργώντας ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής και ιστορίας.

Όμορφη Μάνη

Με πηγή https://www.kastra.eu/