Η 4η Ιουλίου του 1822 ήταν μια ημέρα που έμελλε να χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη της Ελληνικής Επανάστασης. Στα παράλια της Σπλάντζας (σημερινής Αμμουδιάς Πρέβεζας), κάτω από τον καυτό ήλιο της Ηπείρου, θα γραφόταν ένα ακόμα αιματηρό κεφάλαιο, με πρωταγωνιστή τον γενναίο Μανιάτη οπλαρχηγό, Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.
Η Πολιορκία του Σουλίου και η Κραυγή Βοήθειας
Ας μεταφερθούμε λίγο πιο πίσω, στο μαρτυρικό Σούλι. Οι Σουλιώτες, σύμβολο ανυποχώρητης αντίστασης, βρίσκονταν για μήνες περικυκλωμένοι στην Κιάφα από χιλιάδες Οθωμανούς του Χουρσίτ Πασά. Η πείνα θέριζε, τα πολεμοφόδια λιγόστευαν επικίνδυνα, και οι ελπίδες για διάσωση έσβηναν μέρα με τη μέρα. Η Ελλάδα, που πάλευε για την ελευθερία της, δεν μπορούσε να αφήσει τους Σουλιώτες στην τύχη τους. Ήταν μια ηθική, αλλά και στρατηγική επιταγή να τους ενισχύσει, να κρατήσει ζωντανή την αντίσταση στην Ήπειρο και να απασχολήσει τις τουρκικές δυνάμεις.
Η Απόφαση για Αποστολή Βοήθειας: Μια Αμφίβολη Ελπίδα
Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ηγετική μορφή της Επανάστασης και Πρόεδρος του Εκτελεστικού, πήρε τη δύσκολη απόφαση. Σκοπός ήταν να σταλούν ενισχύσεις διά θαλάσσης, να αποβιβαστούν κοντά στο Σούλι και να ανοίξουν δρόμο για ανεφοδιασμό. Για την αποστολή αυτή, επιλέχθηκε ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, αδελφός του Πετρόμπεη, με περίπου 500 Μανιάτες πολεμιστές, άνδρες σκληροτράχηλους και αποφασισμένους. Μαζί του και ο Ιωάννης Ραζηκότσικας με Μεσολογγίτες. Η αρχική σκέψη ήταν η απόβαση στον Μούρτο, αλλά οι Άγγλοι, που ήλεγχαν τα Επτάνησα και δεν ήθελαν αναταραχή στην περιοχή, άσκησαν πιέσεις, οδηγώντας την ελληνική δύναμη στη Σπλάντζα.
Φανταστείτε την ατμόσφαιρα στα ελληνικά πλοία: την ελπίδα ζωγραφισμένη στα πρόσωπα των ανδρών, αλλά και την αγωνία για το άγνωστο που τους περίμενε στα ηπειρωτικά χώματα. Κάθε βλέμμα έψαχνε τον ορίζοντα, κάθε χτύπος καρδιάς τους έφερνε πιο κοντά στην επικίνδυνη αποστολή.
Η Απόβαση στη Σπλάντζα: Ένας Αγώνας Δρόμου ενάντια στο Χρόνο
Οι Μανιάτες αποβιβάστηκαν στη Σπλάντζα λίγες ημέρες πριν την μοιραία μάχη. Η περιοχή ήταν ανοχύρωτη, γεμάτη ελιές και θάμνους, χωρίς καμία φυσική άμυνα. Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, έμπειρος πολεμιστής, αντιλήφθηκε αμέσως την κρισιμότητα της κατάστασης. Έδωσε εντολή να κατασκευαστούν πρόχειρα οχυρώματα, ταμπούρια από πέτρες και χώμα, με σκοπό να προσφέρουν κάποια προστασία έναντι της αναμενόμενης επίθεσης των Οθωμανών. Η δουλειά ήταν πυρετώδης, οι άνδρες έσκαβαν και μετέφεραν πέτρες κάτω από τον ήλιο, γνωρίζοντας ότι ο χρόνος κυλούσε αντίστροφα.
Η Μάχη της 4ης Ιουλίου 1822: Η Ηρωική Θυσία
Οι τουρκικές δυνάμεις, υπό τον Μουσταφάμπεη (περίπου 3.000 Τουρκαλβανοί και Τσάμηδες), δεν άργησαν να εμφανιστούν. Η είδηση της ελληνικής απόβασης είχε φτάσει γρήγορα στα αυτιά τους. Το πρωινό της 4ης Ιουλίου, η Σπλάντζα ξύπνησε από τον ήχο των τουρκικών σαλπιγγών και τις πολεμικές ιαχές.
Η μάχη ήταν σκληρή από την πρώτη στιγμή. Οι Οθωμανοί επιτέθηκαν με μανία, προσπαθώντας να συντρίψουν τους αριθμητικά κατώτερους Έλληνες. Οι Μανιάτες, αν και εξουθενωμένοι από την πολύωρη εργασία και χωρίς επαρκή οχυρώματα, αντιστάθηκαν με πρωτοφανή γενναιότητα. Κάθε πέτρα, κάθε θάμνος, έγινε ένα μικρό οχυρό.
Ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης βρισκόταν στην πρώτη γραμμή, δίνοντας το παράδειγμα του ηγέτη. Η φωνή του αντηχούσε στο πεδίο της μάχης, ενθαρρύνοντας τους άνδρες του, δίνοντας οδηγίες, αρνούμενος να υποχωρήσει έστω και ένα βήμα. Ήταν πεπεισμένος πως η υποχώρηση θα ήταν ντροπή, μια πράξη δειλίας που θα σήμαινε την οριστική απώλεια κάθε ελπίδας για τους Σουλιώτες.
Και τότε, η μοίρα χτύπησε. Μια αδέσποτη τουρκική σφαίρα βρήκε τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη στο κεφάλι. Έπεσε νεκρός στο χώμα της Σπλάντζας, θυσιάζοντας τη ζωή του για τον αγώνα. Η είδηση του θανάτου του σόκαρε τους άνδρες του, αλλά αντί να τους λυγίσει, τους γέμισε με οργή και αποφασιστικότητα για εκδίκηση. Οι Μανιάτες, με τον Ιωάννη Ραζηκότσικα να αναλαμβάνει την ηγεσία, συνέχισαν να πολεμούν με λύσσα, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στους Οθωμανούς. Η μάχη διήρκησε ώρες, μετατρέποντας το πεδίο σε ένα λουτρό αίματος.
Η Πικρή Κατάληξη: Μια Διπλή Αποτυχία
Παρά τη γενναιότητα των Ελλήνων, η μάχη της Σπλάντζας δεν κατόρθωσε να επιτύχει τον κύριο στόχο της: να σπάσει τον κλοιό γύρω από το Σούλι. Η θυσία του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη ήταν ηρωική, αλλά η επιχείρηση ήταν τελικά ανεπιτυχής.
Την ίδια ακριβώς ημέρα, 4 Ιουλίου 1822, λίγα χιλιόμετρα μακριά, εκτυλίσσονταν η καταστροφική Μάχη του Πέτα, όπου οι ελληνικές δυνάμεις, υπό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και τους φιλέλληνες, υπέστησαν συντριπτική ήττα. Οι δύο αυτές μάχες, η μία αποτυχημένη και η άλλη καταστροφική, επισφράγισαν την αποτυχία της εκστρατείας στην Ήπειρο και είχαν βαρύ τίμημα για τον Αγώνα.
Λίγες ημέρες αργότερα, οι Σουλιώτες, χωρίς καμία ελπίδα ενίσχυσης και με τους Οθωμανούς να σφίγγουν τον κλοιό, αναγκάστηκαν να υπογράψουν συνθήκη παράδοσης και να εγκαταλείψουν τα πάτρια εδάφη τους, αναζητώντας καταφύγιο στα Επτάνησα.
Η ιστορία του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη στη Σπλάντζα είναι μια θλιβερή, αλλά και συγκινητική μαρτυρία της τιτάνιας προσπάθειας των Ελλήνων για ελευθερία. Μια ιστορία θυσίας, αντοχής και της σκληρής πραγματικότητας ενός πολέμου όπου ηρωισμός και τραγωδία συχνά συνυπήρχαν.
Με πληροφορίες από το βιβλίο του Πάνου Ι. Καλλιδώνη ” Η θρυλική Μάνη” Πειραιάς 1981
Η εισαγωγική φωτό : Από J.P.Mahatty – http://axia-logou.blogspot.gr/2013/06/blog-post_7.html, Κοινό Κτήμα, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=30112645
