Στην καρδιά της Μάνης, το 1942, μια μικρή σπίθα αντίστασης άναψε και μετατράπηκε σε φλόγα, δίνοντας ένα από τα πρώτα νικηφόρα μηνύματα κατά των Ιταλών κατακτητών στην υπόδουλη Ελλάδα. Η εξέγερση της Σαϊδόνας δεν ήταν απλώς μια μάχη, αλλά ένα σύμβολο του αλύγιστου φρονήματος των Μανιατών απέναντι στην κατοχή.
Οι Πρώτες Σπίθες της Αντίστασης
Ήδη από τον Μάιο του 1941, ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Ηλίας Νοέας, μαζί με τους συγχωριανούς του, συγκροτούσε μια ένοπλη ομάδα αντίστασης. Ο αρχικός τους ρόλος ήταν η στήριξη και φυγάδευση Άγγλων στη Μέση Ανατολή, μια επικίνδυνη αλλά ζωτικής σημασίας δράση που δεν άργησε να γίνει αντιληπτή από τις ιταλικές αρχές. Τον Αύγουστο του 1941, ο πρόεδρος του χωριού, Χαράλαμπος Καραβανέας, και άλλοι κάτοικοι συνελήφθησαν, αλλά η έλλειψη αποδείξεων τους οδήγησε σε αθώωση από το στρατοδικείο. Αυτό όμως δεν πτόησε την ομάδα των Σαϊδονιτών, που συνέχισε ακάθεκτη τη δράση της.
Η Απόφαση για Αντίσταση και η Πρώτη Νίκη
Η κρίσιμη στιγμή έφτασε στις 25 Μαρτίου 1942. Σε μια συγκέντρωση, οι Σαϊδονίτες πήραν την ιστορική απόφαση: να συνεχίσουν να αντιστέκονται με κάθε τρόπο στους εισβολείς και τους συνεργάτες τους. Οι Ιταλοί, αντιλαμβανόμενοι την αυξανόμενη απειλή, ζήτησαν ενισχύσεις από την Καλαμάτα στις 26 Μαρτίου.
Τη νύχτα της 27ης προς 28η Μαρτίου, ένα τάγμα 300 ανδρών, με καΐκια, έφτασε στην Καρδαμύλη και τη Σελίνιτσα, με κατεύθυνση τη Σαϊδόνα. Η ατμόσφαιρα ήταν τεταμένη, γεμάτη την προσδοκία της σύγκρουσης. Η πρώτη ένοπλη σύγκρουση εκτυλίχθηκε έξω από το χωριό, στη θέση «Καρδαρά-Μπούγερα». Οι κάτοικοι της Σαϊδόνας, μαζί με Κύπριους φυγάδες υπό τον θρυλικό «Μαύρο», όχι μόνο απέκρουσαν το ιταλικό τμήμα, αλλά και τους αφόπλισαν, αφήνοντας πίσω τους εφόδια και οπλισμό. Ήταν μια εκθαμβωτική νίκη, μια ηχηρή απάντηση στην κατοχική βία.
Η Αντίδραση των Κατακτητών και η Κληρονομιά
Η ιταλική απάντηση δεν άργησε να έρθει. Στις 29 Μαρτίου, οι Ιταλοί επέστρεψαν ενισχυμένοι, εκδικούμενοι την ήττα τους με την πυρπόληση σπιτιών και περιουσιών στο επαναστατημένο χωριό. Ο «Μαύρος» και η ομάδα του αναγκάστηκαν να αποσυρθούν σε ψηλότερα λημέρια, αλλά η σπίθα είχε ήδη ανάψει.
Η εξέγερση της Σαϊδόνας, παρά τις συνέπειές της, έμεινε στην ιστορία ως ένα φωτεινό παράδειγμα αντίστασης. Το Μνημείο Ηρώων Εθνικής Αντίστασης της Σαϊδόνας, που εγκαινιάστηκε στις 20 Αυγούστου 1988, στέκει σήμερα ως αιώνιο σύμβολο. Σχεδιασμένο να συμβολίζει ένα άπαρτο κάστρο, με την κεντρική του πύλη να παραμένει απαραβίαστη από τους εχθρούς, τιμά τους αγωνιστές και τα θύματα της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφυλίου. Είναι μια διαρκής υπενθύμιση του θάρρους και της αυτοθυσίας ενός λαού που αρνήθηκε να υποταχθεί.
Πηγές:
- July | 2013 – Περί Ιστορίας
- Μνημείο Ηρώων Εθνικής Αντίστασης της Σαϊδόνας – Βικιπαίδεια
