Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος δεν ήταν απλά ένας πολιτικός. Ήταν μια εμβληματική μορφή της Ελλάδας του 19ου αιώνα, ένας άνδρας που σφράγισε με την παρουσία του την ελληνική πολιτική σκηνή για περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Με δέκα θητείες ως Πρωθυπουργός – ένα ακατάρριπτο ρεκόρ μέχρι σήμερα – ο Κουμουνδούρος υπήρξε ο “αρχιτέκτονας” της Ελλάδας σε μια εποχή μεγάλων προκλήσεων και σημαντικών αλλαγών.
Από τη Μάνη στο Πηδάλιο της Χώρας
Γεννημένος το 1815 στον ιστορικό Κάμπο Μεσσηνίας, στην Έξω Μάνη, ο Κουμουνδούρος κουβαλούσε την κληρονομιά μιας οικογένειας αγωνιστών. Σπούδασε νομικά και γρήγορα βρέθηκε στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής, εκλεγόμενος βουλευτής Μεσσηνίας το 1850. Από τότε, η παρουσία του στη Βουλή ήταν συνεχής και επιδραστική, σηματοδοτώντας μια εποχή σταθερότητας σε μια συχνά ταραχώδη πολιτική πραγματικότητα.
Η Πλατεία Κουμουνδούρου, επίσης γνωστή ως Πλατεία Ελευθερίας, είναι μία από τις πιο γνωστές πλατείες του κέντρου των Αθηνών, επί της Οδού Πειραιώς, παλαιότερα γνωστής ως «Οδός Παναγή Τσαλδάρη». Περιμετρικά αυτής έχει αναπτυχθεί η ομώνυμη συνοικία. Η ονομασία της δόθηκε εις μνήμην του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, πρωθυπουργού της χώρας στα μέσα του 19ου αιώνα. Στην οδό Πειραιώς βρισκόταν η οικία του. Το επίσημο όνομα της πλατείας σήμερα, αν και σπάνια χρησιμοποιούμενο, είναι Πλατεία Ελευθερίας
Ο Ηγέτης των Μεγάλων Αποφάσεων
Ο Κουμουνδούρος χαρακτηρίστηκε από τη σύνεση και την ικανότητά του να διαχειρίζεται κρίσεις, αποφεύγοντας συχνά την εμπλοκή της χώρας σε περιπέτειες. Ωστόσο, δεν δίσταζε να λάβει τολμηρές αποφάσεις όταν το απαιτούσαν οι περιστάσεις. Ανάμεσα στα σημαντικότερα επιτεύγματά του, ξεχωρίζουν:
- Η διευθέτηση του Κρητικού Ζητήματος (1866): Χειρίστηκε με διπλωματικότητα μια εκρηκτική κατάσταση, αποτρέποντας έναν ανεπιθύμητο πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
- Η οικονομική ανάκαμψη: Μετά από χρόνια οικονομικής αστάθειας, ο Κουμουνδούρος κατάφερε να διευθετήσει τα δάνεια της Ανεξαρτησίας το 1878, ανοίγοντας ξανά τις πόρτες της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου.
- Η ειρηνική προσάρτηση Θεσσαλίας και Άρτας (1881): Ήταν μια κορυφαία διπλωματική επιτυχία που επέκτεινε τα σύνορα του ελληνικού κράτους χωρίς την αιματοχυσία ενός πολέμου.
- Η Γη στους Ακτήμονες: Ένα από τα πιο ρηξικέλευθα μέτρα του ήταν η διανομή 2,65 εκατομμυρίων στρεμμάτων εθνικών γαιών σε ακτήμονες αγρότες το 1871. Αυτή η μεταρρύθμιση άλλαξε τη ζωή χιλιάδων οικογενειών και έθεσε τις βάσεις για μια πιο δίκαιη κοινωνία.
- Η πάταξη της ληστείας: Αντιμετώπισε με αποφασιστικότητα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής, τη ληστεία, θεσπίζοντας ειδική νομοθεσία που συνέβαλε στην ασφάλεια της υπαίθρου.
Ένας Άνθρωπος της Πράξης
Ο Κουμουνδούρος δεν ήταν ο λαοπλάνος ρήτορας. Ήταν ένας άνθρωπος της ουσίας, μεθοδικός και αφοσιωμένος στην επίλυση των προβλημάτων της χώρας. Η επιμονή του, η διορατικότητά του και η ικανότητά του να ελίσσεται διπλωματικά, τον καθιέρωσαν ως έναν από τους πιο αποτελεσματικούς ηγέτες της νεότερης Ελλάδας.
Το 1883, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος άφησε την τελευταία του πνοή στην Αθήνα, αλλά η κληρονομιά του παραμένει ζωντανή. Το όνομά του συνδέεται άρρηκτα με την εδαφική επέκταση της Ελλάδας, την οικονομική της σταθεροποίηση και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος δεν ήταν απλά ένας πρωθυπουργός. Ήταν οραματιστής, μεταρρυθμιστής και θεμελιωτής, που έβαλε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στην ιστορία του ελληνικού κράτους.
Βιβλιογραφία:
- Παπαθανασόπουλος, Κωνσταντίνος. Αλέξανδρος Κουμουνδούρος. Εκδόσεις Παπαζήση, 1993 (και άλλες εκδόσεις).
- Αιλιανός, Κωνσταντίνος Ι. Γεώργιος Α’ – Αλέξανδρος Κουμουνδούρος: Η ρήξη, 1867. Εκδόσεις Επίκεντρο, 2023.
- Κουμάντος, Παναγής Χρ. Σπουδή του βίου και της πολιτείας του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου.
- Ασπρέας, Γεώργιος. Πολιτική ιστορία της νεωτέρας Ελλάδας 1830-1912. Αθήνα, 1922.
- Μαρκεζίνης, Σπύρος. Πολιτική ιστορία της νεωτέρας Ελλάδας 1830-1920. Αθήνα, 1968.
- Εκδοτική Αθηνών. Τόμοι ΙΓ
και ΙΔ(Περίοδος 1833-1913). - Δερτιλής, Γ. Β. Ιστορία του ελληνικού κράτους 1830-1920. Εκδόσεις Εστία, 2009.
