Στο γραφικό Λιμένι της Μάνης, όπου η πέτρα συναντά το γαλάζιο του Ιονίου, κρύβεται μια ιστορία που, αν και δεν γράφτηκε με χρυσά γράμματα σε όλα τα βιβλία, είναι χαραγμένη βαθιά στην ψυχή των ντόπιων. Είναι η ιστορία μιας νύχτας του Απρίλη του 1944, όταν ο ουρανός “έπεσε” στη θάλασσα, φέρνοντας μαζί του όχι μόνο ένα αεροπλάνο, αλλά και μια αδιάσειστη απόδειξη της μανιάτικης ψυχής.
Το κείμενο αυτό βασίζεται στην πολύτιμη έρευνα των Νικολάου Καλαποθαράκου και Ανδρέα Κυριακουλέα, οι οποίοι με σεβασμό στην ιστορία, μίλησαν με αυτόπτες μάρτυρες της εποχής που τότε ήταν μικρά παιδιά, φέρνοντας στο φως λεπτομέρειες που ζωντανεύουν το γεγονός.
Το Σκηνικό της Κατοχής στη Μάνη
Από το φθινόπωρο του 1943, η εικόνα της Κατοχής στη Μάνη είχε αλλάξει δραματικά, αντικατοπτρίζοντας τις ευρύτερες εξελίξεις του πολέμου στην Ανατολική και Κεντρική Μεσόγειο. Οι Ιταλοί, που διατηρούσαν πολλούς σταθμούς («καραμπινιερίες») σε μεγάλα χωριά όπως το Γύθειο, η Αρεόπολη και το Οίτυλο, είχαν πλέον αποχωρήσει. Οι Γερμανοί, από την πλευρά τους, δεν διέθεταν επαρκείς δυνάμεις για ένα πυκνό δίκτυο κατοχής και περιορίζονταν κυρίως στο Γύθειο.
Την ίδια στιγμή, οι Άγγλοι είχαν αποκτήσει αεροπορική και ναυτική κυριαρχία στην περιοχή. Εκτελούσαν καθημερινές πρωινές αεροπορικές περιπολίες, με σκοπό να βυθίζουν κάθε καΐκι που έβρισκαν, ώστε να μην μπορούν οι Γερμανοί να το χρησιμοποιήσουν στην επικείμενη οπισθοχώρησή τους. Ήταν κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας επιχείρησης που συνέβη το μοιραίο.
Σύμφωνα με την ανατριχιαστική μαρτυρία του Πέτρου Καλαποθάκη: «Δύο αεροπλάνα άρχισαν να βουτάνε από του Κούτρου στο Λιμένι και να πυροβολούν ένα καϊκι τρικάταρτο για να το βουλιάξουν. Το ένα αεροπλάνο, μάλλον, χτύπησε στο κατάρτι και έχασε την ισορροπία του και έπεσε μετά το Κόκκαλο πριν τον Άγιο Σώστη.»
Ήταν ένα βρετανικό αεροσκάφος – πιθανότατα σε μια μυστική αποστολή για την υποστήριξη της Εθνικής Αντίστασης – που, ενώ εκτελούσε την επιχείρηση εναντίον του καϊκιού, έχασε τον έλεγχο και κατέπεσε στα νερά του Λιμενίου. Το σημείο της πτώσης προσδιορίζεται με ακρίβεια: στο αρχαίο Ρωμαϊκό ναυάγιο, απέναντι από τη βόρεια πλευρά του αγάλματος του Μαυρομιχάλη.
Ο ήχος της συντριβής τάραξε τη νυχτερινή ησυχία. Φόβος. Ανησυχία. Όμως, πάνω απ’ όλα, η αυθόρμητη ανθρώπινη αντίδραση.
Την ώρα που οι Γερμανοί κατακτητές θα μπορούσαν να επέμβουν ανά πάσα στιγμή, οι κάτοικοι του Λιμενίου και της Αρεόπολης δεν σκέφτηκαν τον κίνδυνο. Η ανθρωπιά και ο κώδικας τιμής της Μάνης επικράτησαν. Βγήκαν από τα σπίτια τους και έτρεξαν προς τη θάλασσα.
Ο Πέτρος Καλαποθάκης περιγράφει τη διάσωση: «Έβγαλαν έναν Άγγλο ψηλό, ξανθό και όμορφο και τον έφεραν στην προκυμαία του Λιμενιού, τώρα ταβέρνα του Καλαποθάκη του Τάκη. Εκεί, ο καθηγητής γυμναστής και θείος μας, ο Νίκος ο Σεκούρης, του έκανε τεχνητή αναπνοή, αλλά δεν έζησε. Κατόπιν, συγκεντρώθηκαν αντάρτες από το Οίτυλο και την Αρεόπολη και τον έθαψαν στον Άγιο Σώστη, στο νεκροταφείο του Λιμενιού και του απέδωσαν τιμές με ντουφέκια.»
Ο Στέφανος Κατσάκος, αν και όχι αυτόπτης μάρτυρας, μεταφέρει τη μαρτυρία του αδελφού του, Γιώργη: «Δεν ήμουν αυτόπτης μάρτυρας, αλλά όπως μου είπε ο αδελφός μου Γιώργης, ήταν δύο αεροπλάνα και έριχναν βουτιές από τον Προφήτη Ηλία και τη ρεματιά. Πυροβολούσαν για να βουλιάξουν το καϊκι του Μουνδρέα ή Μανιατέα ή Δημουλέα από την Τραχήλα, που ήταν διϊστιο με δύο κατάρτια και το βούλιαξαν και πήγε στον πάτο, αργότερα το έβγαλαν δένοντάς το με πολλά βαρέλια. Ο Γιώργος μου είπε πως μαζί με τους Κυριακιάνους πήγαν με βάρκα και έβγαλαν έναν με μισό σώμα με το καμάκι και έναν μισοζώντανο και τους έθαψαν στον Άγιο Σώστη.»
Αυτή η πράξη δεν ήταν απλώς βοήθεια. Ήταν Αντίσταση. Ήταν η σιωπηλή, αλλά δυνατή άρνηση υποταγής στον κατακτητή, δείχνοντας ότι η ελευθερία και η ανθρωπιά δεν είχαν σύνορα.
Χρόνια αργότερα, η γενναιοδωρία των Μανιατών δεν ξεχάστηκε. Οι Άγγλοι, πιστοί στην εκτίμηση της βοήθειας που έλαβαν, αναγνώρισαν την ανεκτίμητη συμβολή. Ο Στέφανος Κατσάκος θυμάται: «Αργότερα, σε λίγα χρόνια, ήρθαν οι Εγγλέζοι και έδωσαν ένα δίπλωμα στο Γιώργη. Δίπλωμα ευγνωμοσύνης από τον στρατάρχη Αλεξάντερ. Όταν ήρθαν και έβγαλαν τα σώματα από το νεκροταφείο, ρώτησαν τον πατέρα μας τον Σταμάτη: «Τί θέλετε; Υλική ή ηθική αποζημίωση;» «Τίποτε», είπε ο πατέρας μας, «το κάναμε για την πατρίδα μας».
Ο έπαινος, ο οποίος σώζεται μέχρι και σήμερα, αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα αυτής της ιστορίας: «Αυτό το πιστοποιητικό απονέμεται στον Γεώργιο Σταμάτη Κατσάκο ως ένδειξη ευγνωμοσύνης και εκτίμησης για την βοήθεια στους ναύτες, στους στρατιώτες και αεροπόρους της Βρετανικής κοινοπολιτείας των Εθνών, ο οποίος τους βοήθησε να ξεφύγουν ή να αποφύγουν αιχμαλωσία από τον εχθρό.» – H.R. Alexander
Ακόμα και η λαϊκή μούσα απαθανάτισε το γεγονός. Όπως θυμάται ο Γιάννης Σαξώνης, αυτόπτης μάρτυρας, ο Καράμπελας μετά την πτώση του αεροπλάνου έγραψε ένα «ποίημα-τσάτιρα»:
Η πτώση του αγγλικού αεροπλάνου στο Λιμένι είναι μια από τις πολλές αφανείς ιστορίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που δείχνουν το μέγεθος της ελληνικής ψυχής και της αλληλεγγύης. Είναι μια υπενθύμιση ότι ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές, το φως της ανθρωπιάς μπορεί να λάμψει, φωτίζοντας τους δρόμους της ελευθερίας.
Πρόκειται για ένα «ζωντανό» μνημείο, το οποίο σηματοδοτεί μια φάση της ιστορίας του τόπου της Μάνης, αλλά και της Ευρώπης. Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στο Λιμένι, ατενίστε τη θάλασσα. Πέρα από την ομορφιά της, κρύβει μια ιστορία θάρρους, θυσίας και μιας αταλάντευτης πίστης στην αξία της ανθρώπινης ζωής.
Πηγή:www.manivoice.gr
