Το ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας στη Νιάμιτσα Οίτυλου, όπως αναδεικνύεται μέσα από το βιβλίο του Μιχάλη Γρηγ. Μπατσινίλα «ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ», αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα της διαχρονικής συνέχειας της ανθρώπινης παρουσίας και λατρείας στην περιοχή. Η περιγραφή του Μπατσινίλα μας μεταφέρει πίσω στο χρόνο, αποκαλύπτοντας τα στρώματα της ιστορίας που έχουν εναποτεθεί σε αυτό το ιερό σημείο.
Η Αγία Τριάδα δεν είναι απλώς μια εκκλησία, αλλά ένα κτίσμα με βαθιές ρίζες στο παρελθόν. Είναι κτισμένη επάνω σε αρχαίο ναό, κάτι που γίνεται εμφανές από τα τοιχία της που φέρουν «πλέχτουρα αρχαίων χρόνων». Εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, τόσο αρχαίας όσο και Παλαιοχριστιανικής εποχής, μαρτυρούν την πολυεπίπεδη ιστορία του χώρου.
Αρχικά, ο ναός ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, όμως παρέμενε για χρόνια έρημος και αλειτούργητος, ακόμα και στα παιδικά χρόνια του συγγραφέα. Η αναγέννησή του οφείλεται στην πρωτοβουλία του Κλέαρχου και του Θόδωρου Μπογέα, οι οποίοι ανέλαβαν την επισκευή του. Με την παρουσία του παπά Νίκου Κατσά και του δεσπότη Σωτήριου, ο ναός εγκαινιάστηκε εκ νέου και ανυψώθηκε σε Αγία Τριάδα, μια επιλογή που έγινε και για να τιμηθεί η γιορτή, καθώς δεν υπήρχε άλλη εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα στην περιοχή.
Η εκκλησία και το παρακείμενο μποστάνι αποτελούσαν κάποτε ιδιοκτησία των Φαλεριάνικων, μιας παλιάς οικογένειας που πλέον έχει «ξακληριστεί». Ακολούθως, κληρονομήθηκαν από τους Παπαδέους (Σταυρέους) και σήμερα ανήκουν στους Μπογέους, δείχνοντας τη συνέχεια και τις αλλαγές στην κυριότητα της γης μέσα στις γενιές.
Ο Α. Πετρίδης, ο οποίος επισκέφτηκε το ναό το 1868, επιβεβαιώνει την αρχαία του προέλευση. Αναφέρει ότι ο ναός βρίσκεται στον τόπο που οι ντόπιοι αποκαλούν Νιάμιτσα, όνομα σλαβικής προέλευσης. Ο Πετρίδης σημειώνει ότι το μεγαλύτερο μέρος μιας πλευράς του αρχαίου ναού σώζεται ακέραιο. Μάλιστα, πάνω από την είσοδο του ναού, σε ένα κατεστραμμένο μάρμαρο, βρήκε και αντέγραψε μια επιγραφή: ΑΑΞΕ Χ… ΩΡΓΕ ΕΤ….
Η Αγία Τριάδα είναι γεμάτη με αρχιτεκτονικά στοιχεία που μαρτυρούν την μακραίωνη ιστορία της. Σήμερα, ένα γλυπτό μάρμαρο των Παλαιοχριστιανικών χρόνων χρησιμοποιείται ως σκαλούνι στην είσοδο, όμοιό του βρίσκεται και στον Σωτήρα ως πεζούλι. Επάνω από την είσοδο, και πάνω από το ντουλάπι με την εικόνα της Αγίας Τριάδας, είναι εντοιχισμένο ένα άλλο αρχιτεκτονικό γλυπτό της Παλαιοχριστιανικής εποχής, πανομοιότυπο με αυτό που βρίσκεται πάνω από το καμπαναριό του Άγιου Πετράκη.
Στο ιερό του ναού φυλάσσεται ένα ακόμη αρχαίο γλυπτό, το οποίο πιθανότατα χρησιμοποιούνταν ως Αγία Τράπεζα από τους πρώτους Χριστιανούς. Επίσης, ο ναός διατηρεί αγιογράφηση σε ορισμένα τμήματα των πλευρών, ιδιαίτερα στο ιερό, στο ψηλό αψιδωτό κλίτος της Αγίας Τράπεζας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το ιερό του ναού δεν έχει κλίση προς την ανατολή, αλλά προς τα βορειοανατολικά, κάτι που εξηγείται από το ότι ολόκληρος ο ναός είναι πανάρχαιος και καμαροσκεπής.
Δίπλα στην εκκλησία υπάρχει ένα πηγάδι, ενώ μπροστά της απλώνεται μια πανέμορφη θέα. Το βλέμμα αγκαλιάζει τον χειμαρρώδη γκρεμό (καταρράχτη) της Ασπέλιοβας που καταλήγει στο Μυλολάγκαδο, ψηλά τις επάλξεις του κάστρου της Κελεφάς και χαμηλότερα τον κάμπο με τον πανέμορφο κόλπο του Οιτύλου.
Με πηγή: Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ στην Νιάμιτσα
Θρύλοι
Όπως πολλά αρχαία και θρησκευτικά μνημεία στην Ελλάδα, έτσι και η Αγία Τριάδα στη Νιάμιτσα Οίτυλου περιβάλλεται από θρύλους και λαϊκές παραδόσεις που εμπλουτίζουν την ιστορία της και προσδίδουν μια μυστηριακή διάσταση στην ατμόσφαιρά της.
Ένας από τους πιο διαδεδομένους θρύλους σχετίζεται με την κτίση της πάνω σε αρχαίο ναό. Πολλοί πιστεύουν ότι ο χώρος ήταν ιερός από τα αρχαία χρόνια, προσελκύοντας θρησκευτική λατρεία για χιλιάδες χρόνια. Αυτή η συνέχεια στην ιερότητα του χώρου, από τους αρχαίους Έλληνες θεούς έως τον Χριστιανισμό, θεωρείται απόδειξη μιας ιδιαίτερης ενέργειας που διατρέχει τον τόπο. Λέγεται πως οι ψυχές των αρχαίων πιστών και των ιερέων ακόμα “περιφέρονται” γύρω από το εκκλησάκι, προστατεύοντας τον χώρο.
Ένας άλλος θρύλος αφορά την πηγή της Νιάμιτσας που βρίσκεται κοντά. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, οι πηγές θεωρούνταν ιερές και συχνά συνδέονταν με θεραπευτικές ιδιότητες ή με την εμφάνιση θαυμάτων. Δεν αποκλείεται και για την πηγή της Νιάμιτσας να υπάρχουν παρόμοιες δοξασίες, που να μιλούν για το αγίασμα του νερού της ή για την ικανότητά του να προσφέρει ευλογία σε όσους το πίνουν.
Επίσης, η θέση του ξωκλησιού με θέα στον όρμο του Λιμενίου έχει εμπνεύσει θρύλους που σχετίζονται με θαλάσσιες ιστορίες. Θα μπορούσαν να υπάρχουν παραδόσεις για ναυτικούς που επικαλούνταν την Αγία Τριάδα για προστασία στα ταξίδια τους ή για θαύματα που συνέβηκαν στη θάλασσα και αποδόθηκαν στη χάρη της.
Τέλος, η ανακαίνιση από την οικογένεια Τσαπατσάρη, που έδωσε το όνομα “Αγία Τριάδα”, μπορεί να έχει και αυτή τους δικούς της θρύλους. Ίσως υπήρχαν προσωπικά οράματα ή σημάδια που οδήγησαν την οικογένεια σε αυτή την ανακαίνιση, δίνοντας μια πιο προσωπική και ανθρώπινη διάσταση στην ιστορία του ξωκλησιού.
Πλούσιο φωτογραφικό υλικό εδώ:
