Στην καρδιά της Μάνης, ανάμεσα σε πέτρινους πύργους και άγρια ομορφιά, κρύβονται αμέτρητοι βυζαντινοί ναοί, σιωπηλοί μάρτυρες μιας ένδοξης ιστορίας. Αυτά τα μνημεία, στολισμένα με σπάνιες τοιχογραφίες και αρχαία γλυπτά, αποτελούν έναν ανεκτίμητο θησαυρό. Ωστόσο, όπως επισημαίνει με αγωνία ο Ομότιμος Καθηγητής Νικόλαος Β. Δρανδάκης, ο θησαυρός αυτός απειλείται σοβαρά.
Ο καθηγητής Δρανδάκης, ο οποίος εδώ και τριάντα χρόνια αφοσιώνεται στην καταγραφή και μελέτη αυτών των ναών, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Η ραγδαία αύξηση του τουρισμού στη Μάνη, ενώ θα έπρεπε να είναι ευλογία, έχει μετατραπεί σε κατάρα για τα μνημεία. Βανδαλισμοί και κλοπές αποτελούν πλέον καθημερινότητα, αφήνοντας πίσω τους ανεπανόρθωτες πληγές.
Φανταστείτε:
- Ένα κομμάτι θωρακίου εκλεκτής τέχνης, μεταφερμένο επί χρόνια στην αυλή του Αγίου Νικολάου στο Σταυρί, εξαφανίστηκε.
- Ένα παλιό κωδωνοστάσιο με ενεπίγραφα γλυπτά στον Άγιο Βασίλειο, γκρεμίστηκε από τους ίδιους τους ενορίτες για να αντικατασταθεί με τσιμεντένιο, χάνοντας για πάντα τα ιστορικά γλυπτά.
- Ένα ανάγλυφο μάρμαρο του 1121 που κοσμούσε την εξώθυρα του Αγίου Νικολάου έξω από τη Λάγια, απλά… εξαφανίστηκε.
- Τοιχογραφίες Αγγέλων και Αγίων, όπως αυτή από τον Άγιο Νικήτα της Κηπούλας ή οι προτομές από την Αγία Βαρβάρα Γλέζου, αποτειχίστηκαν και εκλάπησαν.
- Στον Αι-Στρατή των Μπουλαριών, ένα μοναδικό μνημείο με όλες του τις τοιχογραφίες, ιερόσυλοι βανδάλισαν κεφάλια Αγίων και προσπάθησαν να αποσπάσουν ολόκληρες σκηνές, αφήνοντας πίσω τους βάρβαρες χαράξεις.
Ένα Κράτος σε Λήθαργο;
Ο καθηγητής Δρανδάκης δεν περιορίζεται στην καταγραφή της καταστροφής. Προτείνει λύσεις, αλλά η γραφειοκρατία και η αδιαφορία φαίνεται να βάζουν φρένο σε κάθε προσπάθεια.
- Οι ναοί πρέπει να κλειδωθούν γερά και να ασφαλιστούν.
- Οι τοιχογραφίες που εκτίθενται στα στοιχεία της φύσης σε ερειπωμένους ναούς πρέπει να αποτειχιστούν, να συντηρηθούν και να εκτεθούν σε κατάλληλους χώρους. Η πρότασή του για αναστήλωση της αίθουσας του θρόνου στο Μυστρά για αυτόν τον σκοπό, αν και εγκρίθηκε, “καρκινοβατεί” εδώ και χρόνια.
- Είναι επιτακτική ανάγκη ένα τοπικό Μουσείο στη Μάνη για τη συγκέντρωση των διάσπαρτων βυζαντινών γλυπτών. Το Γύθειο δεν διαθέτει μουσείο, και το Βυζαντινό Μουσείο του Μυστρά ασφυκτιά. Η πρόταση να γίνει μουσείο ο Πύργος των Μαυρομιχαλαίων στην Αρεόπολη, που παλιά στέγαζε το Γυμνάσιο, μένει να δούμε αν θα υλοποιηθεί.
Ακόμα και η φύλαξη είναι ανεπαρκής: μόλις δύο φύλακες αρχαιοτήτων στην Αρεόπολη, χωρίς μεταφορικό μέσο για να φτάσουν στα απομακρυσμένα χωριά.
Το πιο θλιβερό είναι ίσως η έλλειψη χρηματοδότησης για την έκδοση του Corpus των τοιχογραφιών της Μάνης – ένα έργο τριάντα χρόνων ελληνικής επιστημονικής δουλειάς. Ενώ οι Ιάπωνες δείχνουν ήδη ενδιαφέρον και εκδίδουν εκθέσεις για τα μνημεία της Λακωνίας, στην Ελλάδα δεν βρίσκεται χορηγός.
Ο καθηγητής Δρανδάκης αναρωτιέται: “Δεν είναι ντροπή να ‘χει γίνει από Έλληνες δουλειά τριάντα χρόνων πάνω σ’ αυτά τα μνημεία και να μη βρίσκεται χορηγός για τη δημοσίευση τους, αλλά να περιμένουμε τους Ιάπωνες να ‘ρθουν;”. Και το πιο επώδυνο ερώτημα: “Σκέπτομαι τουλάχιστον οι Μανιάτες δεν ενδιαφέρονται, δεν θα κινηθούν για τη διάσωση και την προβολή τους τόσο σημαντικών βυζαντινών μνημείων του τόπου τους…”
Η κληρονομιά της Μάνης φωνάζει για βοήθεια. Θα απαντήσουμε στην έκκλησή της;
Με πηγή : mani.org
