Ο Παναγιώτης Γιατράκος υπήρξε μια εξέχουσα και πολυσχιδής φυσιογνωμία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Γεννημένος το 1781 στην Άρνα στην Ανατολική Mάνη , καταγόταν από την ιστορική οικογένεια των Γιατρακαίων της Μάνης, η οποία διακρίθηκε για την προσφορά της στον Αγώνα. Ο Παναγιώτης, πέρα από τη συμμετοχή του στις πολεμικές επιχειρήσεις, άφησε το στίγμα του ως ιατρός-χειρουργός και αργότερα ως πολιτικός, συμβάλλοντας καθοριστικά στην εδραίωση της ελευθερίας και τη διαμόρφωση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Η πνευματική του καλλιέργεια ήταν αξιοσημείωτη για την εποχή. Σπούδασε ιατρική στην Πάντοβα, αποκτώντας πολύτιμες γνώσεις στην ιατρική και τη χειρουργική. Αυτή η επιστημονική του κατάρτιση θα αποδεικνυόταν ανεκτίμητη για τον Αγώνα.
Προετοιμαζόμενος για την επανάσταση, ο Παναγιώτης Γιατράκος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στην προετοιμασία του ξεσηκωμού στην περιοχή της Λακωνίας. Η διορατικότητά του φάνηκε και στην ίδρυση ενός “Σχολείου Ιατροχειρουργικής” στη Σπάρτη λίγο πριν την έναρξη του Αγώνα. Σε αυτό το πρωτοποριακό για την εποχή εγχείρημα, εκπαίδευσε τους τέσσερις αδελφούς του (Γεώργιο, Ηλία, Νικόλαο και Μιχάλη), οι οποίοι επίσης διακρίθηκαν ως αγωνιστές και ιατροί, καθώς και πολλούς άλλους που στελέχωσαν το ιατρικό σώμα της Επανάστασης. Η ίδρυση αυτού του σχολείου υπογραμμίζει την πρόνοια του Γιατράκου για την αντιμετώπιση των αναγκών του Αγώνα σε υγειονομικό προσωπικό.
Με την έναρξη της Επανάστασης, ο Παναγιώτης Γιατράκος δεν δίστασε να ριχτεί στη μάχη. Συμμετείχε στην πολιορκία της Τριπολιτσάς, συμβάλλοντας στην άλωση της σημαντικής αυτής οθωμανικής βάσης. Η στρατιωτική του παρουσία ήταν αισθητή και στις πολιορκίες του Ναυπλίου και του Ακροκορίνθου, όπου οι επαναστατικές δυνάμεις πέτυχαν σημαντικές νίκες. Το 1822, έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις στην Ήπειρο μαζί με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, επιδεικνύοντας την ευελιξία του και την ικανότητά του να επιχειρεί σε διαφορετικά θέατρα του πολέμου. Η συμβολή του ήταν καθοριστική και στην αντιμετώπιση της εκστρατείας του Δράμαλη στην Πελοπόννησο, όπου η παρουσία έμπειρων οπλαρχηγών και αγωνιστών όπως ο Γιατράκος ήταν ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των ελληνικών δυνάμεων.
Παράλληλα με τη στρατιωτική του δράση, ο Παναγιώτης Γιατράκος άσκησε με αφοσίωση το ιατρικό του λειτούργημα. Ως ιατρός-χειρουργός, περιέθαλψε αμέτρητους τραυματίες αγωνιστές, ανακουφίζοντας τον πόνο τους και σώζοντας ζωές. Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, εφάρμοζε αντισηπτική και ασηπτική μέθοδο χρησιμοποιώντας αλκοόλ (ρακί) για την καθαριότητα των τραυμάτων και των χειρουργικών εργαλείων, μια πρακτική πρωτοποριακή για την εποχή που η μικροβιακή θεωρία των ασθενειών δεν ήταν ευρέως αποδεκτή. Αυτή η πρακτική μαρτυρά την προνοητικότητα και την επιστημονική του κατάρτιση.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, ο Παναγιώτης Γιατράκος δεν αποσύρθηκε από τα κοινά. Αναμίχθηκε ενεργά στην πολιτική ζωή του νεοσύστατου κράτους. Διετέλεσε μέλος της Πελοποννησιακής Γερουσίας το 1821, συμβάλλοντας στις πρώτες προσπάθειες για την οργάνωση της διοίκησης. Το 1823, ανέλαβε τον σημαντικό ρόλο του φρούραρχου της Β’ Εθνικής Συνέλευσης στο Άστρος, μιας κρίσιμης συνέλευσης για την πορεία της Επανάστασης και τη διαμόρφωση του πολιτικού πλαισίου. Η πολιτική του σταδιοδρομία επισφραγίστηκε το 1844 με τον διορισμό του ως γερουσιαστή, όπου συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα.
Ο Παναγιώτης Γιατράκος υπήρξε μια εμβληματική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, συνδυάζοντας με μοναδικό τρόπο τον ρόλο του γενναίου αγωνιστή, του επιστήμονα ιατρού και του συνετού πολιτικού. Η προσφορά του στον Αγώνα και στο νεοσύστατο κράτος ήταν πολύτιμη και τον κατατάσσει ανάμεσα στους σημαντικότερους πρωταγωνιστές της εποχής. Πέθανε στην Αθήνα στις 25 Οκτωβρίου 1851, αφήνοντας πίσω του ένα λαμπρό παράδειγμα πατριωτισμού, επιστημονικής κατάρτισης και αφοσίωσης στο κοινό καλό.
Όμορφη Μάνη
