Η Συγκοινωνία στην Μέσα Μάνη κάποτε…!!!

    «Οἱ συγκοινωνίες στὴ Μ. Μάνη ἦταν τόσο πρωτόγονες καὶ καθυστερημένες, ποὺ ἀμφέβαλλον ἂν ὑπῆρχε καὶ ἀλλοῦ μέρος τόσο καθυστερημένο.» Αυτά τα λόγια, γεμάτα απογοήτευση, σκιαγραφούσαν την κατάσταση των μεταφορών στην Μέσα Μάνη. Η καθυστέρηση αυτή οφειλόταν σε μια βαθιά ριζωμένη ιδέα στη Δυτική Μάνη: ο φόβος ότι η κατασκευή έργων συγκοινωνίας θα άνοιγε τον δρόμο στην τουρκική εισβολή με κανόνια!

Κι όμως, ο χρόνος κυλούσε και η Μέσα Μάνη φαινόταν να είχε μείνει καθηλωμένη. Ογδόντα χρόνια μετά την έκκληση του Γεμενίτς το 1865, τα μέσα συγκοινωνίας παρέμεναν σχεδόν ίδια με αυτά του 1865, αν όχι χειρότερα από εκείνα του 1800! Μάλιστα, αν έκρινε κανείς από τα αυλάκια τροχών που διακρίνονταν ακόμα στις πέτρες του δρόμου Αρεόπολης-Γερολιμένα, ίσως η κατάσταση να ήταν καλύτερη ακόμα και το 1300 μ.Χ., ή και πριν από την εποχή του Χριστού, μαρτυρώντας την κάποτε ύπαρξη αμαξιών.

Κι αυτό μέσο συγκοινωνίας….Φωτό Γ.Βουρλίτης

Ας δούμε ποιες ήταν τότε οι “σύγχρονες” επιλογές μετακίνησης:

1. Αμαξιτός δρόμος: Ένας δρόμος 29 χιλιομέτρων συνέδεε το Γύθειο με την Αρεόπολη, περνώντας από το διάσελο του Ταϋγέτου. Λίγο πριν από τον πόλεμο, είχαν επεκτείνει το δρόμο αυτό μέχρι τον Πύργο, ενώ τμήματα μισοτελειωμένα υπήρχαν ως το Γερολιμένα, το απώτερο άκρο. Τα υπόλοιπα άφτιαχτα κομμάτια του ήταν καλντερίμια.
2. Μονοπάτια: Τα χωριά επικοινωνούσαν μεταξύ τους με δρομίσκους. Αυτοί οι δρόμοι ήταν γεμάτοι πέτρες και ριζώματα, και είχαν από τις δυο πλευρές τοίχους. Οι τοίχοι χάλαγαν συνήθως σε πολλά μέρη και οι πέτρες τους έπεφταν μέσα στους δρόμους και τους γέμιζαν. Εννοείτο ότι το βάδισμα σε τέτοιους δρόμους ήταν πολύ δύσκολο και στους ανθρώπους και στα ζώα και έπρεπε να κοιτάζει κανείς με προσοχή που θα πατούσε. Το χειμώνα μάλιστα με τις βροχές, το κοκκινόχωμα έκανε τις πέτρες των δρόμων γλιστερές και το βάδισμα πολύ δυσκολότερο. Στα περισσότερα όμως χωριά η συγκοινωνία γινόταν με απλά γιδόμονοπάτια.
3. Λιμένες φυσικοί: Η Έσω Μάνη διέθετε τέσσερις φυσικούς λιμένες:
   • Βοίτυλο: Ο μεγάλος λιμένας, που εισχωρούσε βαθιά στην ξηρά. Στους νότιους βράχους του βρισκόταν το Λιμένι, η σκάλα της Αρεόπολης, με τον πύργο και το παλάτι του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Στην αμμώδη έκταση είχε χτιστεί τα τελευταία χρόνια εμπορικός συνοικισμός με το όνομα Νέο Βοίτυλο ή Τσίπα. Πάνω από την αμμουδιά αυτή υψωνόταν κάθετος βράχος στον οποίο βρισκόταν το φρούριο της Κελεφάς και το ομώνυμο χωριό. Βόρεια από την Καλαφά σε πολύ μικρή απόσταση ήταν το Βοίτυλο, στο ίδιο ύψος. Τα δύο χωριά χωρίζονταν από βαθειά και απρόσιτη χαράδρα.
   • Μέζαπος: Το λιμάνι με το οποίο επικοινωνούσε το βόρειο μέρος της Έμπρος. Στον φυσικό λιμενοβραχίονα του Έμπρος, που λεγόταν Τηγάνι γιατί έμοιαζε σαν τηγάνι, βρίσκονταν η Πεντάδα και το Ξούμερο με την Καλαμάτα. Ο Μέζαπος ήταν η σκάλα της συγκοινωνίας με την Καλαμάτα που γινόταν με βενζινόπλοια. Τα δρομολόγια των ατμοπλοίων της γραμμής Πελοποννήσου ήταν σπάνια.
   • Γερολιμένας: Το λιμάνι με το οποίο επικοινωνούσαν με τον Πειραιά η Έμπρος και τα μεσαία χωριά και ήταν η τακτική σκάλα των ατμοπλοίων που έκαναν τη γραμμή της Πελοποννήσου ανόδου και καθόδου.
   • Πορτοκάγιο: Κοντά στο φάρο του Ταινάρου στο Λακωνικό κόλπο, ήταν το ασφαλέστερο από όλα. Είχε και αυτό φρούριο, αλλά ήταν μακριά από τα χωριά της Έσω Μάνης και δεν είχε κανέναν δρόμο. Στο Πορτοκάγιο προσέγγιζαν συνήθως τα ατμόπλοια, όταν δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν στο Γερολιμένα λόγω τρικυμίας.

Και οι τρεις λιμένες που βρίσκονταν στον Μεσσηνιακό κόλπο ήταν νέοι. Δεν είχαν ούτε την απλούστερη αποβάθρα και τους έπιαναν οι νότιοι και δυτικοί άνεμοι που επικρατούσαν στη θάλασσα εκείνη. Γι’ αυτό το χειμώνα σπάνια προσέγγιζε το βαπόρι της γραμμής της Πελοποννήσου. Και τα τρία φρούρια των λιμανιών αυτών ήταν ερειπωμένα.

Η εικόνα που σκιαγραφούνταν ήταν μιας περιοχής απομονωμένης, όπου ο χρόνος φαινόταν να κυλά πιο αργά, παλεύοντας με τις φυσικές δυσκολίες και τις ιστορικές ιδιαιτερότητες.

Όμορφη Μάνη