Περιηγηθείτε στη Μάνη, έναν τόπο αντιθέσεων και αιώνιας γοητείας! Ξεκινήστε την εξερεύνησή σας από την Ανατολική και Δυτική Μάνη, καθώς και την Έξω και Μέσα Μάνη. Στη συνέχεια, φτάστε μέχρι το νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας, το μυθικό Ακροταίναρο. Επιπλέον, μην παραλείψετε να θαυμάσετε την επιβλητική Βάθεια με τα πυργόσπιτά της, την ιστορική Κοίτα, τον χορευτικό Πύρριχο ή Κάβαλο, τη γραφική Κοκάλα και το μαγευτικό Μαρμάρι.
Αφεθείτε στις μεθυστικές ευωδιές της σπάκας (φασκόμηλου). Αυτές πλημμυρίζουν κάθε γωνιά της Μάνης. Το άρωμά τους απλώνεται από το άγριο όρος Σαγγιά μέχρι τις αλυκές της Αρφίγκιας, και παράλληλα από τον επιβλητικό Ταΰγετο έως τον γαλήνιο Γερολιμένα.
Η Μάνη αποτελεί ένα πραγματικό μωσαϊκό τοπίων και αισθήσεων. Συνδυάζει τη Μάνη του βουνού με τη Μάνη της θάλασσας, τη Μάνη τη λιόφυτη με τη Μάνη την πετροσπαρμένη. Επιπλέον, η Αποσκερή Μάνη, σκιερή καθώς βλέπει προς τη δύση, ατενίζει τον Μεσσηνιακό κόλπο. Αντίστοιχα, η Προσηλιακή Μάνη λούζεται στο φως της ανατολής, αντικρίζοντας τον Λακωνικό κόλπο. Παρ’ όλα αυτά, αυτοί οι δύο διαφορετικοί κόσμοι συνυπάρχουν. Η Μέσα Μάνη είναι άγονη και άνυδρη, σε αντίθεση με την πλούσια Έξω Μάνη. Η Έξω Μάνη ευλογείται με ελαιόλαδο, κτηνοτροφικά προϊόντα και εσπεριδοειδή.
Γευτείτε την αυθεντική παραδοσιακή μαγειρική της Μάνης. Είναι λιτή και σοφή, και αξιοποιούσε στο έπακρο τα λιγοστά αγαθά της γης. Μάθετε για τα φύλλα φραγκοσυκιάς ως λιχουδιά και τα θρεπτικά λούπινα. Γνωρίστε επίσης τα κουκιά και τις φακές, αρωματισμένα με άγρια μυριστικά χόρτα όπως το μάραθο, το άγριο πράσο και οι παπαρούνες.
Ανακαλύψτε τα φρέσκα ψάρια της τοπικής αλιείας. Οι ντόπιοι τα πάστωναν για συντήρηση. Δοκιμάστε το εκλεκτό χοιρινό κρέας, τα πουλερικά και το κυνήγι. Απολαύστε το αυθεντικό «σκυλόψωμο» των βοσκών, τις απλές αλλά θρεπτικές ελιές και το αρωματικό τσάι από φασκόμηλο.
Και φυσικά, δοκιμάστε το περίφημο ελαιόλαδο της Μάνης. Αυτό το χρυσό υγρό αποτελεί σήμα κατατεθέν της περιοχής. Το χρησιμοποιούν όχι μόνο στη μαγειρική αλλά και στη συντήρηση τροφίμων. Μην παραλείψετε τους μοναδικούς λαδένιους κουραμπιέδες!
Απολαύστε την απλότητα των γεύσεων. Γευτείτε μια δροσιστική σαλάτα με πορτοκάλι, κρεμμύδι και ελιές. Δοκιμάστε λίγο παστό ή σύγκλινο, μια μυρωδάτη χορτόπιτα ή ένα κομμάτι ψωμί με λάδι. Αυτές και πολλές άλλες αυθεντικές γεύσεις σας περιμένουν σε ένα ταξίδι στην καρδιά της Μάνης.
Τέλος, μην αντισταθείτε στις λαχταριστές τηγανιτές λιχουδιές της Μάνης. Δοκιμάστε τα χρυσαφένια πιταράκια, τραγανές τηγανητές πιτούλες από ζύμη ψωμιού, και τις ξακουστές δίπλες. Οι δίπλες είναι σύμβολο χαράς και αφθονίας, με μέλι, κανέλα και καρύδια.
Ελάτε να γνωρίσετε τη Μάνη! Είναι ένας τόπος μοναδικός, γεμάτος ιστορία, γεύσεις και αντιθέσεις που θα σας μαγέψουν!
Ας δούμε μερικά παραδοσιακά εδέσματα που έφτιαχνε η γιαγιά μας:
Πιταράκια: Οι ντόπιοι τηγανίζουν κομμάτια φύλλου σε μπόλικο ελαιόλαδο. Αυτές οι χρυσαφένιες και πεντανόστιμες, τραβηχτές παραδοσιακές πιτούλες πήραν το όνομά τους επειδή τραβούν τις άκρες της ζύμης την ώρα που τις ρίχνουν στο τηγάνι. Τα πιταράκια γίνονται από τη ζύμη του ψωμιού.
Δίπλες: Οι δίπλες είναι ξακουστές για κεράσματα σε γιορτές, γάμους και γεννήσεις. Συμβολίζουν τη χαρά και την αφθονία. Οι ντόπιοι φτιάχνουν τις δίπλες με αφράτη ζύμη (αλεύρι και αυγό), μέλι, κανέλα και χοντροτριμμένα καρύδια.
Λαλάγγια ή Τηγανίδες: Οι ντόπιοι έφτιαχναν τηγανητή ζύμη εθιμικά δύο φορές το χρόνο (Χριστούγεννα – Φώτων). Σήμερα τις βρίσκει κανείς σχεδόν παντού. Η ουδέτερη γεύση τους δίνει τη δυνατότητα αλμυρού ή γλυκού συνδυασμού. Μπορείτε να τις απολαύσετε αλμυρές πασπαλισμένες με τριμμένη φέτα ή ξηρή μυζήθρα, ή γλυκές με μαρμελάδες ή μέλι.
Γαλόπιτα (γαλατόπιτα): Οι ντόπιοι συνήθιζαν να φτιάχνουν αυτή τη γλυκιά πίτα το Πάσχα. Τα υλικά της είναι γάλα, αλεύρι και αυγά τυλιγμένα σε χειροποίητο φύλλο, αρωματισμένα με μπόλικη κανέλα.
Τυρόπιτα: Πρόκειται για μια ξεσκέπαστη τυρόπιτα με φρέσκο τυρί και άνηθο. Έχει μόνο ένα φύλλο κάτω, ενώ επάνω μένει ανοιχτή. Οι ντόπιοι συνήθιζαν να την φτιάχνουν κυρίως το Πάσχα, και αυτή η συνήθεια συνεχίζεται έως και σήμερα.
Σαρακηνικό: Σγουρός, χριστάγκαθο, γαλατσίδα, καυκαλίθρες, γκοτζίννες σκατζίκι, αγριόπρασα, κρεμμύδια κ.ά. Αυτά είναι τα αγριόχορτα που χρησιμοποιούν οι Μανιάτισσες για να φτιάξουν χορτόπιτες, πιτάκια, λαχανόριζο. Μαγειρεύουν τα αγριόπρασα με κρέας και όσπρια, καθώς και τα φασόλια γιαχνί με καυκαλήθρα κ.ά.
Κρεμμύδες: Αυτό είναι ένα αγριόχορτο που βρίσκεται κυρίως στα χωριά Δρυ και Κιππούλα. Μοιάζει με φύλλο χλωρού σκόρδου και έχει γεύση και μυρωδιά κρεμμυδιού, εξ ου και το όνομά του. Οι ντόπιοι το χρησιμοποιούν για πίτες και πιτάκια. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τα κρεμμυδοπιτάρια του χωριού Δρυ.
Μαράθια: Ο άνηθος και τα μάραθα αποτελούν κυρίαρχα μυρωδικά στην μανιάτικη κουζίνα, ειδικά στην Αρεόπολη. Εμπλουτίζουν τα φαγητά με το φινετσάτο άρωμά τους.
Λαχανικά: Στο παρελθόν, οι ντόπιοι μαγείρευαν τα φαγητά μόνο με χόρτα και εσπεριδοειδή, καθώς δεν είχαν γνωρίσει τις ντομάτες. Όταν οι ντομάτες ήλθαν στην περιοχή, τις πρόσθεσαν στα φαγητά και στις σαλάτες, στους καγιανάδες, στο μπαρδουνιώτικο κόκορα, το λείο με χόντρο και πολλά άλλα. Επιπλέον, άρχισαν να χρησιμοποιούν χυμό ντομάτας σε σάλτσες με λεμόνι ή αυγολέμονο, στους ντολμάδες αυγολέμονο κοκκινιστούς, στο ρεγάλι κοκκινιστή μαγειρίτσα, στο χοιρινό φρικασέ κ.ά.
Κόκκορα μπαρδουνιώτικο: Αυτό το πιάτο προέρχεται από την περιοχή των Μπαρδουνίων. Χαρακτηριστικό του είναι το τυρί, σφέλα ή το φρεσκοπηγμένο τυρί δικής τους παραγωγής. Οι ντόπιοι το προσθέτουν λίγο πριν το τέλος του μαγειρέματος. Συνήθιζαν να τρώνε αυτό το φαγητό τις γιορτές και τις Κυριακές.
Λείο με χόντρο: Αυτό το φαγητό συνηθίζεται σε θρησκευτικές γιορτές. Πριν από μερικά χρόνια, οι ντόπιοι το έφτιαχναν για γάμους. Στη Δυτική Μάνη το έκαναν με γίδα κοκκινιστή, ανακατεμένη στο καζάνι με τον χόντρο. Ακόμη και σήμερα το φτιάχνουν με αρνίσια ή κατσικίσια συκωταριά.
Χοιρινό με σέλινο φρικασέ: Αυτό είναι ένα παραδοσιακό φαγητό που έφτιαχναν και συνεχίζουν να φτιάχνουν έως σήμερα τα Χριστούγεννα με κομμάτια συνήθως από σπάλα οικόσιτου χοίρου.
Ορτύκια: Παστά, μαγειρευτά σε πίτα. Αποτελούσαν αγαπημένο μεζέ που οι ντόπιοι διατηρούσαν έως και δύο χρόνια μέσα στη γλίνα, αφού τα είχαν παστώσει. Τα έπιαναν στον Όρμο της προσήλιας Μάνης, Πόρτο Κάγιο, όταν κοπάδια ορτυκιών και άλλων πουλιών έρχονταν και έφευγαν. Τα έφτιαχναν κοκκινιστά με ρύζι ή τραχανά. Με τα εντόσθιά τους έφτιαχναν πασπαλά. Μοναδικής έμπνευσης ήταν η πίτα της Μέσα Μάνης, το λεγόμενο Κουζούνι, με ορτύκια, ντομάτα, κρεμμύδι σε χειροποίητο φύλλο. Τις τσίχλες τις έκαναν βραστές με πορτοκάλι ή ψητές.
Σύγκλινο: Κάθε σπίτι είχε τα δικά του χοιρινά, τα οποία εξασφάλιζαν στις οικογένειες το κρέας της χρονιάς. Οι ντόπιοι τα έσφαζαν τα Χριστούγεννα και αξιοποιούσαν κάθε κομμάτι του. Μέρος από το μπούτι γινόταν σύγκλινο. Αφού αφαιρούσαν το κόκαλο, έριχναν αλάτι και το πάστωναν. Μετά το κρεμούσαν για να στραγγίξει και το κάπνιζαν πάνω από φασκόμηλα ή κέδρο ή σχίνο για ώρες ολόκληρες. Έκοβαν το κρέας σε κομμάτια και τσιγάριζαν το λίπος. Στη συνέχεια, έβαζαν μέσα το καπνιστό χοιρινό και το διατηρούσαν σε πήλινα δοχεία. Έπαιρναν το κομμάτι και το μαγείρευαν, το έβαζαν στα λαδερά, στον καγιανά, το έφτιαχναν με αυγά ή με τραχανά. Επιπλέον, το έψηναν κομμένο σε κομμάτια στο τηγάνι με λίγο λάδι.
Οματιές ή ματιές: Οι οματιές είναι χοιρινό έντερο γεμιστό. Η γέμιση περιλαμβάνει ψιλοκομμένη χοιρινή συκωταριά, ρύζι και τσιγαριστά χόρτα, σκόρδο και κρεμμύδι.
Πασπαλά: Οι ντόπιοι έφτιαχναν αλευρένια κρέμα με τα εντόσθια και τα ξίγκια του χοίρου. Τσιγάριζαν αυτά τα υλικά για να δημιουργήσουν τον πασπαλά μαζί με τις τσιγαρίδες.
Μακαρονάδα τσουχτή: Αυτό είναι ένα φαγητό της Αποκριάς. Περιλαμβάνει χειροποίητα χοντρά μακαρόνια ανακατεμένα με ξερή μυζήθρα «καμένα» σε ελαιόλαδο και σερβιρισμένα με τηγανητό αυγό.
Αφρίνα: Αφράλατο ή αφράλατσο, το άλας της γης της Μάνης. Αυτό το γευστικό αλάτι παράγεται έως και σήμερα στη Μάνη με τον παραδοσιακό τρόπο. Αποτελεί αγνό απόσταγμα της φύσης, φτιαγμένο από το νερό της θάλασσας, τον ήλιο και τον αέρα. Έχει μοναδική γεύση και άρωμα και συλλέγεται από τις πέτρινες δεξαμενές.
